Küreselleşme kimlikle ilgili iki önemli olguyu ortaya çıkarmıştır. Bir yanda belirli bir ekonomik ve kültürel modelin yaygınlaştırılması yoluyla toplumsal homojenleşme süreçleri, diğer yanda ise bilginin çoğaltılması yoluyla varoluş biçimlerinin çoğullaştırılması. Birbirini tamamlayan bu ikili süreç, ulusötesi göçler üzerinde ve bu göçler nedeniyle tekil bir etkiye sahiptir

.

Göçmenin bir yabancı olarak durumu veya tanımı Batı toplumlarında hüküm sürmekte ve farklılık üzerine sosyal, ekonomik ve politik söylemleri ifade etmektedir, ancak sosyal bilimler bize birkaç on yıldır göçmen olmanın belirli bireylerin veya kolektiflerin doğuştan gelen bir özelliği olmadığını, doğdukları ülkelerden başka ülkelere taşındıklarında ve yerleştiklerinde bile olmadığını göstermektedir; göçmen olmak sosyal bir kategoridir. Yani göçmenlik durumu sosyal bir inşadır. Bu kategoriden tanınabilir ve gerçekçi özellikler, nitelikler, yapılar çıkaramayız. Göçmen olmak bir varoluş biçimini, bir kültürü, kolektif bir davranışı, bir kimliği gerektirmez; göçmenin yapılandırılma süreci karmaşık ve olumsaldır, bu kategoriyi kimin, hangi bağlamda (mekânsal-zamansal-tarihsel-politik-kültürel) ve hangi niyetlerle (eğer niyet varsa) inşa ettiği gibi birçok faktöre bağlıdır. Göçmenler söz konusu olduğunda farklı olmak, göçmen öznelerin nesneleştirilmesinde en belirgin görünen stereotiplerin yerine getirilip getirilmediğine bakılmaksızın, alıcı topluma gelindiğinde ifade edilen ve inşa edilen ilişkisel ve çift yönlü bir inşadır. Aynı zamanda, küreselleşme bağlamında, kimlik, olası tanımlamaların çoğulluğu ve kültürlerarası bir arada yaşama durumları nedeniyle giderek daha karmaşık bir hal almakta, kendimizi tanımlama ve başkalarını tanımlama söz konusu olduğunda bir dizi kısıtlama devreye girmektedir. Daha önce birbirlerinin varlığından bile haberdar olmayan bireyleri temasa geçiren küreselleşme, dünyanın dört bir yanına dağılmış, göç etmekten ziyade göç eden ve böylece kimlikleri giderek daha değişken ve karmaşık hale getiren, ancak bazı sektörlerde hala homojen görünen grupların diasporalarının yaratılmasını mümkün kılmıştır (Wieviorka, 2004: 23-24). Göçmenlerin yeni bir topluma yerleştiklerinde kimliklerinin (kültürel, dini ve etnik) adaptasyon, (yeniden) inşa ve (yeniden) formüle edilme süreçlerine dikkat etmek önemlidir.

Enrique Santamaría’ya (1994, 2002) göre, göç alan toplum, göçmeni belirli, farklılaşmış bir gruba ait olan ve bu gruba ait olmakla kendi kimliğinden ayrılamaz bir dizi kültürel, sosyal ve dini özellik taşıyan bir birey olarak görmektedir. AB üyesi olmayan göçmen, göçmen grubuna (Santamaría’ya göre etnik azınlık) aidiyeti ile tanımlanır, asla bireyselliği ile değil. Kendilerini bireysel olarak tanımlama becerisinden mahrum bırakılırlar, çünkü öncelikle toplumdaki varlıklarını çalışma yoluyla meşrulaştırmak zorundadırlar ve ikinci olarak da kendilerini tanımlayan ve toplumun geri kalanıyla belirli ve önceden tanımlanmış ilişkilere sahip olmalarını zorunlu kılan belirli bir gruba aittirler. Farklı olmak,     the    case    of    immigrants,    is    a    ilişkisel    yapı    bu   Göçmen öznelerin nesneleştirilmesinde daha belirgin görünen stereotiplere uyup uymadıklarına bakılmaksızın, alıcı topluma vardıklarında ifade edilir. Göçmen olmak ile farklı olmak arasındaki bu farkı vurgulamak önemlidir çünkü ne farklılık ne de kültürel, sosyal, dini veya kişisel mesafe göçün içsel bir özelliği olmak zorundadır. Kimlik inşasına atıfta bulunduğumuzda, göç alan toplum, otokton kimliğin ve aynı zamanda göçmen kimliğinin hedefleri olması amaçlanan bir dizi özelliği tanımlar. Aynı şekilde göçmenler de kolektif kimliklerinin, yani kolektif varlıklarının (yerli nüfusun tanımıyla – ve hatta aynı etnik gruba veya milliyete mensup diğer göçmenlerinkiyle – örtüşüp örtüşmediğine bakılmaksızın) oluşumuna katılan ve göç alan toplumda (yeniden) düzenlenen belirli özelliklere işaret etmektedir. Pérez-Agote’ye (1994: 317-318) göre kolektif kimliğin kurulması ve sürdürülmesi kuşaklar arası geçişle ve belirli sosyal ve sosyolojik mekanizmalarla ilgilidir. Sosyal unsurlar açıkça görülebilir ve tespit edilebilir sosyal kurumlara (aile, akran grupları, eğitim sistemi, din ve kilise, dernek dünyası, iş dünyası, entelektüeller, medya ve siyasi partiler); sosyolojik unsurlar ise tespit edilebilir kurumlardan ziyade çıkarılabilir süreçler (liderlik ve elit sistemler, nesiller arası ilişkiler ve sosyal çatışma) olduğu için ikinci bir soyutlama düzeyine işaret eder.

Gördüğümüz gibi, göçmenlerde uyum ve kimlik değişimi süreci karmaşıktır ve bu anlamda destek ağlarını hem bireysel hem de grup olarak birleştirici ve kimlik oluşturucu bir unsur olarak görmemek mümkün değildir. Destek ağları    yönetme,       bir    belirli    ölçüde,    göç    döngüleri,    ancak     aynı zamanda grup uyumunu da sağlarlar, yani geleneklerin ve kolektif kimliği oluşturan unsurların çok boyutlu bir düzeyde yeniden düzenlenmesini sağlarlar. Bu mekanlar sadece idari konular ve yeni topluma entegrasyonla ilgili olanlar (yasal anlamda) için önemli değildir, aynı zamanda kolektif kimliğin yeniden üretildiği ve üretildiği, insanların sadece zorluklar hakkında değil, aynı zamanda kültürel, eğlence ve günlük konular hakkında da ortak olan şeyler hakkında konuştuğu yerlerdir (García, Ramírez ve Jariego, 2001). Arkadaşlarla ve aileyle geçirilen boş zamanlar, özellikle göçün ilk aşamalarında, akranlar arasında ve ötekilik diyalektiğinin devreye girmediği bir bağlamda rahat hissetmek için bir kaçış vanası görevi görebilir. Ancak bunlar aynı zamanda kişinin konuşma tarzını, gülme şeklini, toplum içinde davranış biçimini, kısacası görünüşte önemli bir sosyal ya da sosyolojik önemi olmayan, ancak göç alan toplumla ilişkisinden bağımsız olarak bireyler için grup olumlama anları haline gelen gelenekleri yeniden keşfettiği olumlama anlarıdır (Álvarez-Benavides, 2011, 2013: 161-203; Pérez-Agote, Tejerina ve Barañano, 2010).

Klasik aşamalara, göçmen yasında kilit rol oynayacak olan kültür şoku ve kültürleşme (başka bir kültüre uyum sağlama) aşamalarını da eklemeliyiz: balayı aşaması (yeni kültürün idealleştirilmesi), kültür şoku aşaması (gerçeklikle yüzleşme) ve aşamalı uyum aşaması. Bu aşamalar güçlü duygusal iniş ve çıkışları içerir. Aşamalar, iniş ve çıkışlar gibi tekrarlanacak ve göç sırasında bir tür duygusal kabarma yaratacaktır. Eğer her şey olumlu yönde gelişirse, yas süreci atlatılabilirse, iniş ve çıkışlar daha az yoğun hale gelecektir.”

Bu nedenle yas, acı çekmeyi içeren bir yeniden yapılanma ve adaptasyon sürecidir. Olumlu bir süreç, kişinin yeni ortamında gelişmesiyle sonuçlanacaktır. Göçmen yasının detaylandırılması, köken kültürümüzü reddetmeden veya unutmadan yeni kültürle bütünleşmek, onun bir parçası olmak anlamına gelir. Kurumların, STK’ların, derneklerin ve bir bütün olarak toplumun, göçmenin ev sahibi ülkenin sosyal dokusuna tam olarak dahil edilmesi için mekanizmalar üretmedeki rolü, göçmen yasının bu olumlu gelişimi için temeldir.”

Mislata’daki yerel belediyeden sonuçlar ve deneyimler

Bireysel ve kolektif kimliğin inşası ve yeniden inşası, küreselleşme çağında göç olgusunun temel yönlerinden biridir. Göç sürecinde birey giderek daha fazla kendi içine kapanma, gruptan, sosyal olandan, topluluktan vazgeçme eğilimindedir; bilgi toplumu bizi birbirimize bağlar ama aynı zamanda yalnızlaştırır da. Bu hareketle birlikte, bazı küreselleşme teorisyenlerinin (Jameson, 1996; Anderson, 2000) belirttiği gibi, farklı toplumların özelliklerini ortadan kaldıran bir modelin ve belirli kültürel kuralların genişletilmesi yoluyla küresel toplumun kendisinin bizi nasıl homojenleştirdiğini düşünmeden edemeyiz. Bunun küreselleĢmenin bir parçası ya da neoliberalizmin bir arzusu olduğu doğrudur, ancak küreselleĢme, küreselleĢme sürecinin kendisiyle birlikte doğan baĢka türden toplumsal olayları da tetiklemiĢtir. Dolayısıyla, küreselleşmenin temel özelliklerinden biri, yeni kimliklerin ve yeni kolektif iddiaların ve dolayısıyla yeni mücadele biçimlerinin uyanması olmuştur.”

Özne olmak, kolektiften vazgeçmek değil, onu kendisiyle ilgili olanın bakış açısından sorgulamak anlamına gelir. Göç bağlamlarında, göçmen kolektifine aidiyeti, bu kimliğin alıcı toplum tarafından inşa edildiği terimlerle değil, sosyal aktörün önemli gördüğü kültürel, dini ve etnik unsurlarla hissetmek mümkündür. Din, kültür ve gelenekler yeniden düzenlenir, ancak homojenlik eğiliminden uzak, öznel bir şekilde yorumlanırlar. Kolektife katılım aynı zamanda özne fikriyle de ilgilidir, zira toplumsal yaşamdan ayrılmak anlamına gelmez, ancak bu yaşamda kendini gerçekleştirme ve özerklik için gerekli koşulları bulmak anlamına gelir. Aynı durum, kendi başına heterojen, çok yönlü, çeşitli, değişken, akışkan ve olumsal olan kabul toplumları için de geçerlidir.”

Göç sürecinde kimlik oluşturmanın en olumlu yollarından biri, tam olarak, kolektif bir kimliği yeniden inşa etmek ve onu kabul eden toplumda geçerli, meşru olarak iddia etmektir. Bu kimlik yenidir, ancak geleneksel unsurlardan ve yeni yerel ve ulus ötesi gerçeklerden oluşturulmuştur. Bu seçilmiş bir kimliktir. Kolektif kimlik, sosyal entegrasyon mekanizmaları gibi, kolektifte mutlaka bir karşılığı olan bireysel tanımlardan, yolculuklardan ve deneyimlerden doğar.”

Mislata, kendisini tüm kimliklere açık, tüm kişisel tercihlere saygılı, gruplarını ve vatandaşlarını kapsayıcı bir belediye olarak inşa etme çabasıyla sürekli bir değişim, büyüme ve gelişme sürecindedir. Evin, mekân ve zamanı paylaşarak bizi bir topluluk olarak birleştiren unsurların bir ifadesi olarak tanımlanmasının temel olduğuna inanıyoruz. Yerel kimlik duygusunu inşa eden bütünleştirici sinerjiler oluşturabilmek için belediyenin göçmen çeşitliliğini ve profillerin, kültürlerin, dillerin ve geleneklerin zenginliğini anlamak çok önemlidir. Bu kolektif kimliğin yeniden inşası sürecinde kurumların, hükümetlerin, STK’ların ve göç sürecine dahil olan tüm değişim aktörlerinin rolü temel olacaktır. Göçmenin farklı olmadığını ve ev sahibi topluma katkıda bulunan ve onu zenginleştiren insani, sosyal ve kültürel bir sermaye olduğunu anlamak amacıyla hoş karşılama, saygı ve entegrasyon sinerjileri yaratmak için bir değişim motoru olarak eğitimin rolünü de unutmamalıyız.”